અશોક વૈશ્નવની પસંદના અંગ્રેજી બીન-સાહિત્ય લેખોના ભાવાનુવાદ: અર્જુનની અસલામતી

આપણી સામાન્ય સમજ પ્રમાણે, કૃષ્ણ પાસેથી તેને મળેલ ગીતાના બોધપાઠના પરિણામ સ્વરૂપ, અર્જુન મહાભારતનો ધીરોદત્ત, પરાક્રમી નાયક છે. ગીતાના બોધને કહેતી વખતે કૃષ્ણ અર્જુન માટે સવ્યસાચી (બન્ને હાથનો એકસરખી નિપુણતાથી પ્રયોગ કરી શકનાર), ગુડાકેશ (નિદ્રાને વશ કરનાર), ધનંજય (ધન પર વિજય પ્રાપ્ત કરનાર) જેવાં મહાન વિશેષણોથી ઉદ્‍બોધે છે. જોકે મહાકાવ્ય પોતે અર્જુન માટે બહુ પ્રશંસા નથી વેરતું:

તેના જૈવિક પિતા,સ્વર્ગના રાજા, આકાશના દેવ, દેવોના અગ્રણી કે વજ્ર જેવાં અસ્ત્રના અધિપતિ હોવા છતાં બીજા રાજાઓ , ઋષિઓ કે દાનવો તેમની ગાદી પચાવી પાડશે તેવા ભયના ઓથાર હેઠળ જીવે છે.
એક સામાન્ય આદિવાસી છોકરા, એકલવ્ય,ની તીરંદાજીની નિપુણતા અર્જુનને એટલી હચમચાવી દે છે કે તેને શાંત પાડવા તેના ગુરુ દ્રોણાચાર્યે, એકલવ્યના જમણા હાથનો અંગુઠો કપાવી નાખવાનો તાગડો રચવો પડે છે.
કર્ણની તીરંદાજી વિદ્યા તેને એટલી અકળાવતી રહે છે કે તે કર્ણને સૂતપુત્ર કહીને ઉતારી પાડવાનો એક પણ મોકો ચૂકતો નથી.
જરા સરખો પણ વિરોધ કર્યા સિવાય, પોતે તીરંદાજીની સ્પર્ધામાં જેને વિજયમાળા પહેરીને પત્ની તરીકે સ્થાન આપ્યું છે તે દ્રૌપદીને તે બીજા ભાઈઓની સાથે વહેંચી લે છે.
પોતાનાં પરાક્રમ પર્યટનોમાં તેણે ચિત્રાંગદા જેવી કેટલીય સુંદરીઓ સાથે વિવાહ તો કર્યો, પણ દ્રૌપદી માટેનાં માન, કે ભય,ને કારણે એકેયને ઘરે નથી લઈ આવતો.
તેમ છતાં, કૃષ્ણની થોડી મદદથી કૃષ્ણની જ બહેન સુભદ્રાને ઉઠાવી લાવે છે, પણ પછી દ્રૌપદીનું મન જીતી લેવાનું તે સુભદ્રા પર ઢોળી દે છે.
જે ખાંડવ વનને આગ ચાંપવા માટે તેને અગ્નિ દેવ તરફથી ગાંડીવ ભેટમાં મળે છે એ આગ ચાંપવા માટે તેણે કૃષ્ણના પ્રેરક વચનોનો સહારો તો લેવો જ પડે છે.
તેના મોટા ભાઈ, યુધિષ્ઠિર, જ્યારે કૌરવોની રાજ્યસભામાં દ્યુતના ખેલમાં રાજ્ય અને તેમનાં સહિયારાં પત્નીને દાવ પર મૂકે છે ત્યારે તેમનો વિરોધ નથી કરી શકતો.
દુઃશાસન જ્યારે ભરી સભામાં દ્રૌપદીને ઢસડી લાવીને તેનાં ચીરનું હરણ કરતો હોય છે ત્યારે અર્જુન દ્રૌપદીની વહારે નથી આવતો.
જંગલી સુવરના શિકાર સમયે તેને વિનમ્રતાનો પાઠ એક આદીવાસી, કિરાત, શીખવાડે છે, જે ખરેખર તો શિવજીનું સ્વરૂપ હોય છે.
ઉર્વશી પહેલાં પોતાના પૂર્વજો સાથે લગ્ન કરી ચૂકી છે એ કારણસર અર્જુન જ્યારે ઉર્વશીનાં કામુક લટુડાં પટુડાંને ઠુકરાવી દે છે ત્યારે ઉર્વશી ગુસ્સામાં આવીને તેને નપુંસક બનાવી દે છે.ઈન્દ્ર તેમના પુત્રની વહારે આવે છે અને અર્જુન પરના એ શ્રાપની અવધિ એક વર્ષ કરી નાખે છે.
પાંડવોના વનવાસનાં અંતિમ વર્ષમાં જ્યારે મત્સ્ય રાજયમાં દ્રૌપદીને કિચક તેનાં કામુક ઇરાદાઓથી સતાવે છે ત્યારે અર્જુન દ્રૌપદીની મદદે જવાનો ઈન્કાર કરી દે છે.
વ્યંઢળ-નૃત્યાંગના બહન્નલાની ભૂમિકામાં તે આખાં કૌરવ લશ્કરને એકલે હાથે હરાવી દઈને મત્સ્ય રાજ્ય અને તેના કુંવર ઉત્તરને બચાવી લે છે, પરંતુ કુરૂક્ષેત્રમાં તે આ પરાક્રમ દોહરાવી નથી શકતો.
મહાભારતનું યુધ્ધ શરૂ થવાને ટાંકણે અર્જુન હતોત્સાહ બનીને બેસી જાય છે. જે તકનો લાભ લઈને કૃષ્ણ તેને ગીતા બોધના પાઠ શીખવાડી શકે છે. એ બન્ને બહુ પહેલેથી મિત્રો છે, પરંતુ કૃષ્ણ એ પોતાના જ્ઞાનને અર્જુન સાથે આ પહેલાં વહેંચવાનું ક્યારે પણ ઉચિત નહોતું સમજ્યું, જ્યાં સુધી સામી વ્યક્તિ પાત્ર ન બને ત્યાં સુધી તેને જ્ઞાન કદી વહેંચવું ન જોઈએ. ગીતાના બધા પાઠનું શ્રવણ કર્યા પછી પણ અર્જુન ભિષ્મ, જયદ્રથ કે કર્ણ જેવા મહારથિઓનોનો વધ નથી કરી શકતો, એ માટે કૃષ્ણએ દરેક કિસ્સામાં અલગ અલગ વ્યુહરચના ઘડીને, કે કંઈને કંઈ વધારે જ્ઞાન આપીને,તેને મદદ કરવી પડી હતી.
એક પણ કૌરવનો તે મહાભારતનાં યુધ્ધમાં વધ નથી કરી શકતો. એ કામ ભીમે પુરૂં કરવું પડ્યું હતું.
મહાભારતનાં યુધ્ધ વચ્ચે જ તેનો યુધિષ્ઠીર સાથે બહુ મોટો ઝઘડો થઈ પડે છે, જ્યારે યુધિષ્ઠિર તેનાં બાણનું અપમાન કરી બેસે છે. શાંતિ પુનઃસ્થાપિત કરવા ફરી કે વાર કૃષ્ણએ વચ્ચે પડવું પડે છે.
તેનાં મૃત્યુ પછી તેને નરકમાં જગ્યા મળે છે, કેમકે તેણે પોતાના જીવનકાળ દરમ્યાન ઘમંડપૂર્ણ, આપવડાઈ ભર્યો અને બીજાં ધનુર્ધારીઓ પ્રત્યે તુચ્છતાપૂર્ણ વ્યવહાર કર્યો છે.