દીર્ઘ દૃષ્ટિ : એ તો
બધું(અ)શક્ય વાતને લગતું છે - ડૉ. તન્વી ગૌતમ
મને એ સાંજ બરાબર યાદ છે. કૅટ્ઝ ગ્રેડ્યુએટ
સ્કુલ ઑફ બીઝનેસના મારા પી.એચડી અભ્યાસનાં પહેલાં વર્ષનો અંત ભાગનો તે સમય હતો.
અધ્યાપનમાં જ જેમની કારકીર્દી રહી છે, અને જે મારા આદર્શ પણ છે, તેવા મારા પિતાજી છેક ભારતથી અહીં મુલાકાતે આવેલા હતા.
રાત્રે જમતી વખતે તેમણે મને બહુ જ આકસ્મિકપણે
જે સવાલ કર્યો તે હું કદાપિ ભૂલી નહીં શકું.
તેઓ જાણવા માગતા હતાં કે લાંબાગાળાનાં ભવિષ્ય
માટે મારી દૃષ્ટિ શું છે - મારે ડીન કે કુલપતિ બનવું છે કે પછી બીજું કંઇ ? મારાં ગળામાંનો કોળીયો જ મને તો આંતરસ જતો રહ્યો !
હજૂ મારૂં ભણવાનું પણ પૂરૂં નહોતું થયું, અને મારા પિતા ડીન થવા વિષે પૂછતા હતા !
સવાલ સાંભળીને પહેલાં તો મને હસવું આવી ગયું, પરંતુ
તેમના ચહેરા પર ગંભીરતા જોયા પછી, મને સમજાવા લાગ્યું કે તેઓ સામાન્ય વાતચીત નહોતા કરી રહ્યા.
વાતને બહુ જ ઊંડાણપૂર્વક આગળ વધારતાં તેમણે મને સમજાવ્યુ કે મારી કારકીર્દીના માર્ગનાં
ઘડતરમાં,
કે હું જે કંઇ પણ જવાબદારીઓ સ્વીકારીશ, કે આજે જે કોઇ પણ સંબંધો બાંધીશ / વિકસાવીશ
અને દસ વર્ષ પછી બાદ મારે શું સિદ્ધ કરવાનું છે તે બધામાં સ્પષ્ટ દીર્ધ
દૃષ્ટિ શી રીતે મદદરૂપ બની શકે છે.
અમારી એ વાતચીતની વ્યાવહારીક વ્યૂહાત્મક
બાબતોથી વધારે,
મને મારી જાતને ભવિષ્યની ડૉ. તન્વી ગૌતમ, ડીન, ગ્રેડ્યુઍટ સ્કૂલ ઑફ બીઝનેસનાં સ્વરૂપમાં જોઇ શકવાની
સંભાવનાના અનુભવની અનુભૂતિ વધારે અસર કરી ગઇ....મારામાં એક નવી જ ઉર્જાનો સંચાર
થવા લાગ્યો.
શકયતાઓ.. સંભાવનાઓ.. મૂર્ત કલ્પના.. એક એવાં
ભવ્ય ભવિષ્યની, જે
સાવ અવાસ્તવિક લાગવા મંડે.
એટલો વિશ્વસનીય, વાસ્તવવાદી અને શ્રદ્ધેય સંવાદ કે તેમાં અંદર ખૂંપી જ જવાય.
ઝડપથી આગળની તરફ
જુદી જુદી કંપનીઓ સાથે કામ કરતાં આજે હવે હું
ઘણી વાર વિચારૂં છું કે દીર્ઘ દૃષ્ટિની રચના સમયે જ જેટલી ઉત્સાહની ઉર્જા અનુભવાવી
જોઇએ તે કેમ નહીં અનુભવાતી હોય ! આપણા
ભવિષ્યના વિચારો આપણી ઓળખ કેમ નહીં બની રહેતા હોય ? દૂરનું એ દર્શન કેમ અર્થવિહિન જણાતું હોય છે ? એટલે, આજે જ્યારે દીર્ઘ દૃષ્ટિની પ્રસ્તુતિ વિષે કોઇ સવાલ કરે
ત્યારે નવાઇ નથી લાગતી.
આ વિષય પરની મારી સૂઝ મારાં કૉર્પોરેટ ક્ષેત્ર
સાથેના રૂપાંતરીય નેતૃત્વ, તેમ જ પ્રભાવ અને સંલગ્નતાનાં કહાનીકથન,નાં કામોને આભારી છે. તમે તો સમજી જ શકશો કે
એરીસ્ટોટલના કહેવા મુજબ કહાનીકથનમાં તર્ક, નૈતિકતા / વિશ્વનીયતા/ મૂલ્યો અને સંવેદના / લાગણી [Logos, Ethos, Pathos] હોવાં બહુ જ જરૂરી છે.
મોટા ભાગનાં દીર્ઘ દર્શન અને દીર્ઘ દૃષ્ટિ
કથનમાં સંવેદનાનો અભાવ જોવા મળે છે.
જ્યારે ક્યારે કોઇ કંપનીનું દીર્ઘ દર્શન તે કંપનીને તેનાં કર્મચારીની પસંદના
નોકરીદાતા કે પ્રતિભા માટેનું ચુંબક બનાવતું રહે ત્યારે ત્યારે મને જો એક એક
રૂપિયો મળતો રહે તો હું કાલે નિવૃત્તિ સ્વીકારી લઉં. દીર્ધ દર્શન કથનનાં નામે ફંગોળાતાં આ બધાં કથન
તર્કબદ્ધ, વિશ્વસનીય
કે મૂલ્યનિષ્ઠ જરૂર છે પણ તેમાં લાગણીનું જોડાણ જોવા નથી મળતું જણાતું.
ગયે મહિને હું એક એવાં અસીલ જોડે કામ કરી રહી
હતી જ્યાં લોકો બહુ જ આંકડા-પ્રધાન હતાં.
જરૂરથી પણ વધારે આંકડાપ્રેમી કહી શકાય એ હદે આંકડાઓમાં ખોવાયેલાં રહેતાં હતાં.
તેમને દીર્ઘ દર્શન વિષે સવાલ પૂછો તો
નિવેષ પરનાં વળતર કે બજારમાંનો હિસ્સો કે એવાં કોઇ આંકડાશાહી પરિમાણમાં
મળતા જવાબ આપણને ઠંડાગાર કરી મૂકે તેવી શક્યાતો ઘણી. હવે આંકડાની ખાંડણીઓના આવા અવાજમાં
મસ્ત લોકોને કે તેમની આખી કંપનીને દીર્ઘ દર્શન પ્રેરણાનું બળ ક્યાંથી પૂરૂ પાડે?
એટલે ભવિષ્યનાં દીર્ઘદર્શનનાં ઘડતરની કસરત કરતી
વખતે અમે એક્ષસેલ પત્રકને ઢૂંકડું જ નહોતું આવવા દીધું ! ટાઇમ સામયિકની શિર્ષકહાની તરીકે કામ આવે
એવડું મોટું એક પાટીયું બનાવ્યું, આ કસરતમાં સામેલ ગ્રુપનો એક ફોટો પાડ્યો, તેને મોટો બનાવીને પાટીયાંના કેન્દ્રમાં
ચોટાડ્યો. આખાં પાનાંને અમે શિર્ષકહાની, મુખ્ય લેખ, બાજુનો સ્થંભ અને ફોટોગ્રાફસ એમ અલગ અલગ ભાગમાં વહેંચી
કાઢ્યાં. અમે ૨૦૨૦નાં વર્ષને નજર સમક્ષ રાખેલ હતું. સવાલ હવે એ હતો કે ટાઇમ
સામયિકના એ અંકમાં શું, અને શા માટે, આવરી લેવું.
ડાબાં મગજ સમાં આ વિશ્લેષણાત્મક ગ્રુપે જે રીતે તેમની
કહાનીઓ રચી કાઢી તે તો જોયે જ માન્યામાં આવે. તેના સર્જકો પણ આભાં રહી જાય તેવું
ભવ્ય દીર્ઘ દર્શનની રચના કરવાની પૂરે પૂરી મોકળાશને કારણે આ ગ્રુપ નવી ઉંચાઈઓ સર
કરી રહ્યું. તેમનાં ભવિષ્યનાં ચિત્રની કથા હતાં - સંભાવનાઓનું તેમનું (નીજ) દીર્ઘ દર્શન. તેમનાં
ભવિષ્યની તેમની "વાત" - તેઓ પહેલી જ વાર લખી રહ્યાં.
વ્યૂહાત્મકતા કે કાર્યરીતિ પ્રયુક્તીઓ કે
કામગીરીને અવગણવાનું તો હું જરા પણ નથી કહેતી. મારૂં તો માત્ર એટલું જ કહેવું છે
કે આપણાં દીર્ઘ દર્શનનાં સર્જનમાં ભાવનાઓનું જોડાણ પણ બની રહે તેટલી મોકળાશ
જરૂરથી રાખવી જ.
પૂર્ણ ભવિષ્યકાળ
કોઇએ કહ્યું છે ને કે રાત્રે તમને શું જાગતું
રાખે છે એ નહીં, પણ
સવારે તમને શું જાગતાં કરી દે છે તે મહત્વનું છે.
જ્યારે કંઇ પણ સરખું ઉતરતું ન જણાતું હોય
ત્યારે પૂરે પૂરૂં જોમ ટકાવીને પ્રવૃતિશીલ રાખે એવાં કયાં ભવિષ્યની કથની વિષે આજે
આપણે લખીશું?
અને હા, મેં ડીન થવાની મહેચ્છા તો કદાપિ નહોતી રાખી, પણ એટલું તો સમજી જ લીધું જતું કે નાકનાં
ટેરવાં પાસે જે કંઇ દેખાય તેનાથી તો ઘણી વધારે લાં….બી દીર્ઘ દૃષ્ટિ તો હોવી જ જોઇએ.અને એટલે જ જ્યારે લોકો
પૂછે કે 'શા
માટે ?', ત્યારે
મારો સવાલ તો હોય છે 'શા માટે નહીં?'.
હું આશા કરૂં છું કે તમે પણ તમારાં ભવિષ્યની એ
ભવ્ય કથની આજે જ લખવાનું શરૂ કરી દેશો અને તમે ધાર્યું પણ ન હોય તેનાથી પણ ઊંચી
ઊંચાઇઓ સર કરવામાં એ પ્રત્યેક દીર્ઘ દર્શન પોતાની ભૂમિકા ભજવે….
Business Manager સામયિકે તેમને વર્ષ ૨૦૧૨માટે એક અગ્રણી
માનવ સંસાધન વ્યાવસાયિકનું માનભર્યું સ્થાન બક્ષ્યું છે. ડૉ. ગૌતમનાં લખાણો અને
સંદર્ભો હાવર્ડ બીઝનેસ રીવ્યૂ, ઑનપોઈન્ટ, ફોર્બ્સ, બીઝનેસ
ટાઇમ્સ, ઇકોનોમિક ટાઈમ્સ અને
એવાં અગ્રણી સામયિકોમાં પ્રકાશીત થતાં રહે છે. તેઓ સમગ્ર એશિયામાં નેતૃત્વ અને માનવ
સંસાધન વિકાસનાં ક્ષેત્રે કાર્યરત એવી ARTDO internationalનાં નિયામક મંડળમાં
પણ સેવાઓ આપે છે.
ડૉ. ગૌતમ સમગ્ર
વિશ્વની સ્રીઓનાં વૈચારીક નેતૃત્વને ઉજાગર કરતી તેમની પોતાની પૉડકાસ્ટ શ્રેણી WOWfactorનું પણ સંચાલન કરે
છે. તેઓ હંમેશાં સીમાડાઓને વિકસાવતાં રહ્યાં છે. ટ્વીટર પર @tanvi_gautam
અને
લિંક્ડઇન પર અહીં તેમનું
અનુસરણ કરી શકાય છે.
ü The illusion of inclusion: Tanvi
Gautam at TEDx Singapore Women 2013 - http://youtu.be/VlhRbn2S7jM
ü Dr. Tanvi Gautam's Session at
NCON2012 - Innovations in Talent Management - http://youtu.be/2RxVrOmq3Sk
v અસલ
અંગ્રેજી લેખ, The Value of Vision
Series - Tanvi Gautam લેખિકા જેસ્સૅ લીન સ્ટૉનરના બ્લૉગપર જુલાઇ ૦૮, ૨૦૧૩ના રોજ Guest Post વિભાગ અને Tanvi Gautam, Value of Vision
Series ટૅગ હેઠળ
પ્રસિધ્ધ થયેલ છે.
§
અનુવાદકઃ અશોક વૈષ્ણવ,
અમદાવાદ ǁ એપ્રિલ ૦૭,
૨૦૧૪
ટિપ્પણીઓ નથી:
ટિપ્પણી પોસ્ટ કરો